Elfstedentocht 1963
Enquête A.Eriks
Naam: Arie Willem Eriks
Woonplaats: Burgerweg B127, Burgerbrug Gemeente Zijpe (NH)
Leeftijd: 4 april 1938, 24 jaar
Beroep: veehouder
Starttijd: 5.50 uur
Finish: 22.05 uur
Rijtijd: 16.15 uur
Arie Eriks schaatste twee tochten van 70 tot 90 kilometer in de aanloop naar de Elfstedentocht. Hij had al de nodige ervaring, want toen hij zestien (!) was haalde hij zijn eerste Elfstedenkruis in de tocht van 1956. Hij reed deze tocht toen in elf uur uit!
Hij schaatste op zeven jaar oude Ballangrud noren en was om twee minuten voor één in Bolsward en om half zeven 's avonds in Bartlehiem. Hij had geen fysieke problemen onderweg en liep ook geen blessures op, maar een paar dagen na de tocht voelde hij Arie zich nog een beetje lusteloos. Na een week was dat gevoel verdwenen. Zestig kilometer na de start kreeg hij in de omgeving van Stavoren een lichte inzinking, maar dat was snel voorbij. Hij had zich ingeschreven op basis van zijn ervaring in 1956 en wist 'door de gehardheid van mijn beroep en veel wilskracht' dat hij een goede kans van slagen had.
Eriks ervaringen tijdens de tocht waren als volgt:
Veel leuke ervaringen heb ik nu niet beleefd. Wel wil ik in ’t kort het verloop van de tocht vertellen. Door mij op tijd op te geven kon ik in de groep van de eerste 1000 starten. Ik reed de tocht alleen. Dan kan je doen en laten wat je wil. Bij de start stond ik naast een viertal Noren die opvielen door hun prima materiaal en prachtige kleren. Ze waren echt iets apart. Later heb ik ze trouwens niet meer gezien.
De start was in het donker. Voor verlichting had ik een zaklantaarn mee genomen welke trouwens mij slecht beviel. Je kan de scheuren niet ontdekken. In de eerste kilometer ben ik dan ook best op mijn knie gevallen. Ik dacht toen bij mijn eigen 'als ik er nog eens opval dan is het met me gebeurd.' Dus opletten voor de scheuren en niet te hard. Nou kon dat ook niet de eerste 20 kilometer tot Sneek Het ijs was miserabel slecht. Lopend, strompelend en glissend worstelden wij ons vooruit.
Vele zaten reeds lang de kant met kapotte handen. Schaatsen voorbij Sneek ging het beter. Hier kon je vaak je handen op de rug houden. Toch waren er al veel die in moeilijkheden verkeerden, dat merkte ik n.l. doordat rijders het een en ander verloren. En een paar maal heb ik dan tegen die rijders gezegd dat ze wat verloren, maar ze reageerde haast niet. Laat staan van terug gaan.
Op de meren kreeg ik last van mijn inzinking, toen heb ik een tentje langs de baan op gezocht en heb wat gegeten en gedronken en ben heel rustig toen weer verder gegaan. Het weer begon te veranderen. Het was ijzig koud en de wind stak op. Op dat moment reed ik alleen. Daarom heb ik toen een groep afgewacht en ben daar toen mee meegegaan.
In een auto volgden mijn vader en moeder en oom en m’n verloofde. Zij stonden op een brug ca. 4 kilometer voor Hindelopen. Dat was fijn. Een paar lekkere hapjes en wat drinken deden me erg goed. Ze vertelden me dat de Elfstedentocht een drama ging worden. Ik kon het haast niet geloven. Zelf was ik nu net over de inzinking heen en voelde me weer best. Dan denk je niet dat een ander het niet kan en moet opgeven. Wel verwonderde het me dat er steeds maar zo weinig mederijders waren af en toe kleine groepjes maar geen slierten rijders zoals het behoorde te zijn.
Het stuk van Workum naar Bolsward was snel genomen. Wel begon het te stuiven en er was veel wind. Van Bolsward naar Harlingen was het geen pretje, Het ijs was slecht en op grote gedeelten kon je al helemaal van de sneeuw niet meer rijden.
Op weg naar Dokkum
Dat stuk reed ik ook alleen. In Franeker heb ik een klein tijdje gerust voor de grote sprong naar Dokkum. Het was kwart over drie dus wat de tijd aanging kon ik het best halen. Met m’n verzorgers bij mij hebben we wat zitten praten. Toen op weg naar Dokkum. Ik vind dat toen de strijd pas begon. Er waren zo goed als geen rijders meer en oneindig veel sneeuw en wind. Op dit stuk ben ik de vrouw die het verste kwam voorbij gegaan.
(Opmerking Ron Couwenhoven, 2024: "Meike de Vlas was de vrouw die het verste kwam in de tocht van ’63. Zij bereikte Vrouwbuurstermolen maar na zeven uur ’s avonds maar mocht toen niet verder. Vrouwbuurt ligt nog een stuk voor Bartlehiem. Zij kwam dus nooit op de Dokkumer Ee. Eriks moet zich hebben vergist. Wellicht haalde hij een dame in die niet aan de Elfstedentocht deelnam. Geen enkele vrouw bereikte de eindcontrole in Leeuwarden.")
Publiek zag je niet veel. Soms in de buurt van een brug of achter een tentje zag je een handje vol meestal zwijgende mensen staan. Toen het begon te schemeren waren we nog niet in Bartlehiem. Het duurde eeuwig lang, een baan zag je niet meer. Het was alles sneeuw en scheuren. Op dit stuk maakte ik kennis met een zekere Slentel uit Alkmaar die in de wedstrijd mee deed. Hij reed maar op het horloge, want die twee uur na de winnar dat moest hij toch halen. Later zag ik hem nergens meer. Zondags na de tocht heeft hij me opgebeld. Ik was nieuwsgierig hoe ik hij het eraf gebracht had. Hij zelf had opgegeven.
(Dat was niet zo, maar Jan Sleutel uit Alkmaar kwam ver na het sluiten van de wedstrijdcontrole op de Grote Wielen aan. Hij was er om 21.00 uur. Hij was er dus een uur eerder dan Eriks. Vermoedelijk raakten ze elkaar kwijt in de controle bij Bartlehiem - red.)
Van Bartlehiem naar Dokkum heb ik alleen in het donker geschaatst. Dit ging nog wel. En terug met de wind in de rug ging het helemaal lekker. Maar de laatste acht kilometer vergeet ik nooit. Bijna alles lopend. Enkele stukjes schaatsen. Dan moest je wer edoor de sneeuw. Ik zat toen in een grote groep die ik had ingehaald.
De aankomst was somber. Geen feestelijke stemming. Wel een ploeg EHBO-ers die ons onderzochten, maar ik mankeerde niets. Ik was alleen erg vermoeid. Daarna naar de Beurs om me kaart in te leveren en toen nog met de auto over de Afsluitdijk ( die bijna dicht zat) naar huis waar we ongeveer kwart over drie aankwamen. Dit waren m’n ervaringen van de tocht.
Aan de heer Schweigmann,
Door de drukke werkzaamheden thuis en door de vele ijswedstrijden heb ik u niet binnen de gevraagde tijdsduur kunnen antwoorden. Hopelijk dat het nog niet te laat is, hoop ik nog dat u er wat aan heeft.
Als u klaar is met alles en aan de uitgave toe is. Zou ik hem bij deze bij u willen bestellen.
De kosten worden gegireerd.
Bijvoorbaat hartelijke dank.
A.W. Eriks
Hier nog het lijstje met de controletijden:
Leeuwarden 5.50 uur
Sneek 7.40 uur
IJlst 7.59 uur
Sloten 8.45 uur
Stavoren 10.30 uur
Hindeloopen 11.25 uur
Workum 11.45 uur
Bolsward 12.58 uur
Harlingen 14.12 uur
Franeker 15.15 uur
Dokkum 19.30 uur
Leeuwarden 22.05 uur