Daniël Snaathorst

Beschrijving

In mei 1859 begint een Daniël Snaathorst in de achterkamer van zijn huis aan de Kleinpolderkade een smederij. Hij is een van de tientallen smeden in Overschie die zich toeleggen op het smeden van spijkers en nagels. Zijn zoon Arie (1849-1947), die eerst arbeider wordt, neemt later de smederij over. Er wordt dan voornamelijk klein smeedwerk en hekwerk gemaakt, onder andere de hekken voor het landgoed De Tempel.

Diens zoon Daniël, die scheepsbouwer is, neemt in 1916 de smederij van zijn vader over en breidt de zaak uit.

In 1927 begint Daniël min of meer bij toeval met het maken van schaatsen in opdracht van de firma G.C. Jense en zonen uit Delft. Dat gebeurt als volgt. Een dorpsgenoot van Snaathorst, Piet Hartog, raakt in de trein in gesprek met de heer Jense. Deze vertelt hem dat hij een smid zoekt voor het maken van schenkels voor zijn handel in schaatsen. Hartog geeft dan de naam van Snaathorst op als een eerste klas smid en zo komt Snaathorst aan de opdracht voor het maken van schaatsijzers. Jense levert hem het reeds gewelde schaatsstaal, dat waarschijnlijk afkomstig is uit Duitsland, in staafvorm met een lengte van 6 meter. Het bestaat uit bandijzer waaraan 8 mm staal is gewalst. Snaathorst moet het ijzer vervolgens in de juiste vorm smeden, harden en slijpen. In de smederij zijn twee vuren aanwezig, die door een aanjager (vroeger blaasbalg) op de juiste temperatuur worden gehouden. Als de hete ijzers gesmeed zijn, gaan ze in een koelbak voor het harden. Er zijn twee aambeelden met de benodigde hamers en hulpstukken. De slijpsteen is twee meter in doorsnee en tot slot is er een met cokes gestookte hardingsoven.

Naast Snaathorst werkt smid Martijn in de smederij. Hij bezorgde destijds tevens het Rotterdams Nieuwsblad in Overschie.

Er worden hoofdzakelijk schenkels gemaakt voor de Ouderkerker schaats, de schoonrijschaats en de Waddinxveense schaats (bootje). Na het smeden worden de schenkels in de oven roodheet verhit tot een temperatuur van ongeveer 800 graden; warm genoeg voor de vrouw van Snaathorst om op maandag de was rond de oven te drogen. In roodhete toestand worden de schenkels direct in een kuip met water gekoeld. Het afkoelen gebeurt verticaal, want als ze horizontaal gekoeld worden, moeten de ijzers precies in de richting van de lijn Noordpool-Zuidpool staan omdat anders het ijzer krom zou trekken. Om het water in de kuip helder te houden wordt er bij het water kalk gevoegd. Na het harden worden de schenkels zonodig nagericht. Met behulp van een speciale tang worden de schenkels vervolgens op de zandsteen geslepen. Daarna volgt het polijsten met een vilten schijf. Deze schijf of borstel wordt ingesmeerd met houtlijm, die eerst wordt gesmolten in een dubbele lijmpot. Na gebruik wordt de borstel met gepolijst poeder ingerold. Hierna worden de schroeven ingeklonken. Tot slot wordt het merk AVIA in de schenkel geslagen, waarvoor Jense het merkteken heeft geleverd.

De schenkels worden ingevet en verpakt in zwart verpakkingspapier (Snaathorst heeft dit verpakkingspapier nog eens gebruikt om een verenigingsgebouw te verduisteren voor een filmvoorstelling van de NCRV). De schenkels worden dan in kisten naar de firma Jense in Delft gebracht, die de schaatsen in elkaar zet met de houten en het leerwerk dat door andere bedrijven is geleverd.

Ook heeft Snaathorst sleden gemaakt. Door de opkomst van de geheel stalen schaatsen is men er tenslotte mee opgehouden en heeft Snaathorst zich op ander smidswerk toegelegd. Er zijn tot circa 1935 schaatsen gemaakt.

Bron

Van Glis tot Klapschaats (Wiebe Blauw), 2001

Produktie

Merktekens