Grafzerken met wapen van familie De Raet

Plaats	Zaltbommel, Nederland
Kunstenaar	onbekend
Datum onthulling	na 5-11-1498

Beschrijving

Beschrijving: Vier grafzerken met het wapen van de familie De Raet. De familie voert drie schaatsen in het wapen, 2 boven en 1 onder met de krul naar links.¹

Opschriften:

Nieuwe nummering grafzerken (na 1985) van boven naar beneden op plattegrond

• 355: Grafzerk van Jan de Raet (1523) en vrouw Agnes(1498) en Diodorus de Raet (1648). Randschrift slechts gedeeltelijk leesbaar, namelijk “Raet Jansz. die” en  “Rodolf ap nep pidi* 60 9 den S”. In het midden gedeelte:  Dirk de Raet (1648) met grafschrift:  genere et probitate clerus, verus Rodolpho pronepos, Joanni abnepos, viris huius oppidi consulibus hic una conditis. Obiit Festo Paschali MDCXXXXVIII” (vrije vertaling: Diodorus de Raet, uit de familie van Raet, consuls van deze stad. Hij stierf in 1648 op het feest van Pasen) en het wapen van Jan en Agnes.²
• 235: Grafzerk van: Claes Wolboocker Claessoen (1535) onbekende De Raet. Randschrift: “hier leet begraven Claes Wolboocker Claessoen die sterft op..nt (Sint) laurentius dach Ao 15C en 35”. St Laurentius dag is op 10 augustus.³ Er staat meer tekst in het midden van de zerk.
• 233: Grafzerk o.a. Hanrick die Raet Jans (1506) en zijn vrouw Machteld van der Poorte (1540). (NB Gezien opschrift zou het ook 1545 kunnen zijn) De steen is zeer versleten en slecht leesbaar. Randschrift: “Ao 15C en 6 sterf Hanrick die Raet Jans. Op de ..l…. vrauwe dach psetatior hier leet begrave Met Hanrick die Raets huysf.w die….. XLV”; het bovenste opschrift: “Hier leet begrave Meestr Jan die Raet Canoninck deser kercke die sterft Ao Mccccc en LVIII opte Aller. Ple.tuns Mai”; het middelste opschrift: “Hier .s begraven. ohanna de Raet dochter v.. Aert de Raet Aertse sterf den .. mey
  Ao 1651” en het onderste benedenopschrift: “… leet begrave Roeloef die .aet Hanricksoen sterf Ao M… dach mey”. Het wapen is: gedeeld; I. drie verticaal geplaatste schaatsen; II. een jachthoorn.⁴
• 232 Agnees de Raet 1581 en Metken de Raet 1587: Randschrift: “Hier leet begrave AGNEES RAETS DIRCK DIE WYNTERS huisfrau die sterf Ao. 15 en 81 die 14 juny Noch”. Opschrift:
  “METKEN RAETS huisvR van Adriaen Moliart sterf de 5 novemB 1587”.⁵

Achtergrond informatie:  Deze graven zijn hier geplaatst tussen 1498 en 1587. Een uitgebreide achtergrond van de schaatsen is gegeven door Niko Mulder, begunstiger (lid) van de stichting De Poolster¹.

Bij tentoonstellingen in de kerk⁶ zijn de graven niet altijd goed te zien.

Locatie

In de Sint-Maartenskerk, Kerkplein 1, Zaltbommel. Enkele meters van de westelijke ingang liggen in de volle breedte van het middenschip, vier zerken waarop het wapen met de schaatsen herkenbaar is uitgehouwen.¹

Verplaatsing van de zerken binnen de kerk:

1. Tussen 1800-1900 is de ligging van de graven opgetekend. Graven van De Raet liggen daar op de plekken zoals aangegeven op onderstaande kaart³. Het is echter ook mogelijk dat het om andere graven gaat dan hier beschreven, want de namen zijn niet direct linkbaar met de graven met schaatsen in het wapen. Wel is duidelijk dat er verplaatsingen hebben plaatsgevonden.

   

   Oude nummering (voor 1977)⁷ van links naar rechts:

   155 Jacob de Raet Tijnagel
   326 Wouter de Raet
   356 Wouter de Raet
   350 De Raet en Dreughel

2. Tussen 1977 en 1985 is er een grootscheepse restauratie van de kerk.⁸ Waarvan in ieder geval in 1981 en 1984 opgravingen werden gedaan.⁹ De knekels zijn toen verzameld en onder de vloer bijeen gezet.¹⁰ De grafzerken zijn op andere plaatsen terecht gekomen (zie onderstaande kaart, let op hier is de ingang links op de kaart).¹⁰

   

Precieze locatie via Google maps: Schaatsbeelden in de openbare ruimte

GPS: 51.81198, 5.25219

Bron

1. Niko Mulder (begunstiger (lid) van de stichting De Poolster). Modelontwikkeling in schaatsen op wapen De Raet. Kouwe Drukte, jaargang 20 - nr 57 - oktober 2016, blz 25 t/m 30.
2. Peter v.d. Zalm.Wapenalbum Bommelerwaard Nr. raet/ 2361. RAET, DIRK AERTS DE Burgemeester van Zaltbommel , (2007). Regionaal Archief Rivierenland.
3. Peter v.d. Zalm. Wapenalbum Bommelerwaard Nr. raet/ 2368. DE RAET(H), algemeen, (2007). Regionaal Archief Rivierenland.
4. Peter v.d. Zalm. Wapenalbum Bommelerwaard Nr. raet/ 2357 (VIIbis. HENDRIK DE RAET). Een beknopt genealogisch overzicht De Raet., (2007). Regionaal Archief Rivierenland. 
5. Peter v.d. Zalm. Wapenalbum Bommelerwaard Nr. raet/ 2359. RAETS, ANGNEES en METKEN, Ao. 1581 en 1587, (2007). Regionaal Archief Rivierenland.
6. Website Sint Maartenskerk, Zaltbommel 
7. Gelders archief 85-0001. De grafzerken in de St. Maartenskerk te Zaltbommel.
8. Architectenbureau Van Hoogevest te Amersfoort. 429, Restauratie St. Maartenskerk, Zaltbommel (1976-1989). Archief Eemland
9. NL Wikipedia. Grote of Sint-Maartenskerk Zaltbommel
10. Informatie verkregen van vrijwilligers door C. van Staaveren in de St. Maartenskerk op 13-09-2023. De plattegrond is bij de informatie balie in te zien.