Page 5 - Demo

Kouwe Drukte 5aanvang rekening houden met ruis in de verslaglegging.Het schoeisel van Lidwina2. Hugo van Rugge, Venite, Latijn, circa 1435 / 1445-1460Vrij kort na de dood van Lidwina begon Hugo, een onderprior uit het klooster in Rugge bij Den Briel, met de beschrijving van haar leven. Hij baseerde zich onder andere op de geschriften van Gerlachsz [1], op mondelinge mededelingen van haar laatste biechtvader, en in beperkte mate op die van andere personen. Jongen en Schotel, 110 Hugo%u2019s beschrijving is voor ons de oudste bron en vormt de basis voor verreweg de meeste bewerkingen van Lidwina%u2019s levensverhaal. Hugo gaf de ijsscene tamelijk uitgebreid weer, maar helaas met %u00e9%u00e9n grote beperking: het Latijn. Hoewel hijdie taal volgens Groenendaal 39 n.7 goed genoeg beheerste, vond hij niet altijd de juiste woorden om het ijsvermaak helder te omschrijven. Veel onduidelijkheid had kunnen worden voorkomen als hij de woorden voor schoeisel en/of schaatsen er in het Middelnederlands bij had vermeld.In drie tamelijk vroege afschriften van het oorspronkelijke handschrift staat dat Lidwina met sandalijs aan haar voeten het ijs op is gegaan (super glaciem sandalijs pedes induta). Een van haar vriendinnen kwam in snelle gang (cursu rapido) op haar af, kon niet voldoende afremmen en klampte zich aan haar vast, waardoor Lidwina op een hoop schotsen viel. Afb.2Het is geen zekerheid, maar vanwege cursu rapido lijkt het aannemelijk dat de vriendin schaatste. Of dat ook voor Lidwina gold, wordt in het midden gelaten en hangt af van de interpretatie van sandalijs. Sandali, open schoenen, zijn niet echt iets voor in de winter; ze werden in het algemeen weinig gebruikt in het overwegend natte en koele Holland. Goubitz 267 Vermoedelijk heeft Hugo er daarom iets anders mee bedoeld. Groenendaal 18; 39 n.7 vertaalt ze als pantoffels of klompschoenen, bestaande uit een houten zool met lederen bovenstuk. Daarmee komen zeovereen met platijnen, trippen en schalootsen. Het leren bovenstuk kon een voetkap zijn, of bestond uit riempjes en soms ook veters, zoals bij sandalen %u00e9n ... bij schaatsen.Afb. 2. D%u00fcsseldorf ULB, MS-C-19, 1450-1460, fol. 60v (detail) Regel 5: super glaciem sandalijs pedes induta; regel 6: cursu rapidoKoen GoudriaanEr bestond heel lang veel wanbegrip over de vele beschrijvingen van Lidwina%u2019s leven. Goudriaan heeft in 2003 achterhaald hoe versies zich in grote lijnen tot elkaar verhouden. Hij heeft daarbij aangegeven dat de redacties uit Bazel en Keulen [2], net als de vroege Duitse vertalingen [5], onontbeerlijk zijn voor een goed begrip van de oorspronkelijke tekst van Hugo van Rugge. Het afschrift uit D%u00fcsseldorf [2] blijkt daar ook toe te behoren. Hoewel Goudriaan niet inging op het voorval op het ijs, had ik zonder zijn bijdrage mijn analyse niet kunnen maken.