Page 8 - Demo

8 Kouwe DrukteOp ijzeren werktuigen10. Anoniem, Vita Lijdewijt, Latijn, 1483 / 1485Samen met haar leeftijdgenootjes zou ze op het ijs gaan spelen en rennen (lees: rijden) met ijzeren werktuigen (luderet discurrendo super glaciem instrumentis ferratis) stevig vastgemaakt aan beide voeten (eius pedibus fortiter astrictis bincinde cum suis ibat). Al rijdende verloor Lidwina de controle over haar voeten (sic currendo vel transeundo lydwiid incaute pedes regens) met de val als gevolg.In deze levensbeschrijving wordt met instrumentis ferratis een poging gedaan om schaatsen te omschrijven in het Latijn. Lidwina speelt dit keer een totaal andere rol: ze wordt niet ondersteboven gereden door een vriendin, maar rijdt zelf en valt als ze uit balans raakt. In plaats van sandalijsmet hun onzekere betekenis heeft Lidwina met instrumentis ferraris nu onmiskenbaar schaatsenonder de voeten!Groenendaal 39, n.9 beschouwt deze versie als slordig geschreven.Op schaatsen11. Jan Brugman, Vita alme virginis Liidwine, Latijn, 1498 (wiegendruk)De tekst is gelijk aan Brugman%u2019s handschrift uit 1456 [6]: Lidwina gaf niet om spel, maar ging mee om te kijken naar het schaatsenrijden van haar vriendinnen. Desondanks heeft ze schaatsen aan op de begeleidende houtsnede! Afb. 4Groenendaal 39, n.9 noemt de slordig geschreven versie [10] als mogelijke oorzaak voor de tegenstrijdige voorstelling van zaken in deze wiegendruk.12. Hugo van Rugge Venite, Latijn, circa 1435 / Anoniem, Venite X ? / Jacobus van Aldenrade, Venite, 1499 BrusselDe ijsscene in de redactie uit 1499 wijkt op essenti%u00eble punten af van de oudere Venites [2]. In plaats van sandaliis pedes induta (met sandaliis aan de voeten) staat er nu soleis ligneis sufferratis (houten zolen, van onder met ijzer beslagen). Dit is een sterke omschrijving voor schaatsen in het Latijn, maar hij stamt slechts ten dele uit de late Middeleeuwen! Het is duidelijk zichtbaar dat er tekst is weggekrabd en dat de woorden soleis ligneis naderhand zijn toegevoegd in Afb. 4 Lidwina op schaatsen in de druk uit 1498Wikimedia Commons, detail