Artikel 'Koek-en-zopies op tegels'
Kouwe Drukte nummer 6, september 1999, bladzijde 23
Auteur Minne Nieuwhof
Eén van de typen wandtegels die in de 18de en de 19de eeuw op grote schaal zijn gemaakt in Nederland, zijn tegels met landschappen als decor. Zowel blauwe en later ook paarse tegeltjes sierden de wanden van talrijke huiskamers. De motieven op dit soort tegels varieerden sterk. Er komen tegels voor met huisjes (al of niet met een rokende schoorsteen), kerken, bruggetjes, molens, bootjes (al of niet bemand), haven-, stads- en dorpsgezichten, om maar enkele veel voorkomende motieven te noemen.
18de of begin 19de eeuw
En het zal wel niemand verwonderen dat zo af en toe ook een tegeltje opduikt waarop zowaar een koek-en-zoopje (zoopje betekent slokje) of in de volksmond koek-en-zopie geschilderd is. Soms is de afbeelding beperkt tot een tent met een of twee vlaggen in top. Soms kon de tegelschilder het niet laten om tegelijkertijd een schaatsend figuurtje erbij te schilderen. De voorkant van de tent is open en de opmerkzame kijker ziet boven een vuur een ketel hangen, waarschijnlijk met warme chocolademelk. Of werden er ook nog andere dranken in de koek-en-zopies gebruikt? Het woord zopie doet dit haast wel veronderstellen, al zal het gebruik van een slokje de schaatsprestatie wel niet ten goede zijn gekomen (maar misschien wel de sfeer en leut).
begin 18de eeuw
De hierbij afgebeelde tegel met alleen een koek-en-zopie is mangaan gekleurd, en in de 18de eeuw of begin 19de eeuw gemaakt. Als we afgaan op het type ossenkop zou de tegel uit Rotterdam afkomstig kunnen zijn.
Het andere tegeltje is blauw gekleurd. We zien niet alleen een schaatser op de voorgrond, maar in de verte dagen al weer nieuwe klanten op. Het tegeltje dateert waarschijnlijk uit het begin van de 18de eeuw. De hoekvulling is een gekruld spinnetje. Het kan ook in Rotterdam gemaakt zijn, maar een plaats als Utrecht of Amsterdam is niet uitgesloten.
Tegels met koek-en-zopies kan men nog wel eens tegenkomen, maar dan moet men wat geluk hebben. Uit partijen landschapstegels worden bijzondere exemplaren er vaak het eerst uitgezocht, en daar horen ook die met koek-en-zopies toe. We kunnen stellen dat ze haast even zeldzaam zijn als krulschaatsen. Daarmee vergeleken valt de prijs nog wel mee.