Artikel 'Wintersporten op tegels'

Kouwe Drukte nummer 8, april 2000, bladzijde 22 en 23

Auteur Minne Nieuwhof

De dure uitrusting die je voor arresleden nodig hebt maakte dat deze sport maar voor enkelen was weggelegd. Gelukkig waren er ook nog andere minder elitaire sporten die op het ijs bedreven konden worden. In dit artikeltje wil ik mij tot twee beperken, namelijk het glijden op een prikslee en het kolven. Er zijn ook nog wel andere ijssporten, zoals het ijszeilen, maar hiervan ken ik geen afbeeldingen op tegels.

Regelmatig komen we op tegels met ijstaferelen ook figuren op priksleden tegen. Een voorbeeld hiervan is bijgaande tegel met een winterlandschapje. Het betreft hier een 18de eeuws in Rotterdam gemaakt achtkantje met een zogenaamde geveerde hoek. Ook komen tegels voor waarop alleen een priksleetje met een figuur is afgebeeld, zoals op bijgaande 17de eeuwse tegel met een ossenkop als hoekvulling. Het is niet bekend waar de tegel gemaakt is. Wel is vastgesteld van welke prent deze voorstelling is overgenomen. Op deze prent staat ook nog een schaatser die door het ijs is gezakt, maar deze is op de tegel weggelaten. En het onderschrift van de prent is "Helpt lan ick verdrinck".

Een sport die helemaal in de vergetelheid is geraakt is het kolven. In de 17de en 18de eeuw was dit een sport die in de Nederlanden algemeen werd bedreven. Voor het kolven werd een kolfstok gebruikt, die doet denken aan de stick die vandaag aan de dag golfers gebruiken, en die aan het eind verzwaard was met een metalen kolfvoet. Dergelijke kolfvoeten worden door gravers nog vrij regelmatig in de Nederlandse bodem gevonden. Met de kolfstok werd tegen een vrij zware van haar vervaardigde bal geslagen die op een verhoging was gelegd en die naar een bepaald punt moest worden geslagen. Wie erin slaagde de bal met zo weinig mogelijk slagen bij dit punt te krijgen was winnaar. Deze sport werd onder andere op speciale kolfbanen uitgevoerd. Maar niet alleen op deze banen, ook op het ijs kon men het niet nalaten te kolven. Dat laat deze fraaie landschapstegel met een kolvende figuur zien. Scan Er zijn ook tegels bekend met figuren met de schaatsen onder die druk bezig zijn met kolven. En laten we dit artikeltje besluiten met een 18^de-eeuws tegeltje waarop beide ijssporten tegelijk zijn afgebeeld, de kolver en een mannetje op een prikslee.