Plaquette eerste wereldkampioenschap

Plaats	Amsterdam, Nederland
Kunstenaar	-
Datum onthulling	20-11-2015

Beschrijving

Beschrijving: Plaquette op betonnen rand van de vijver voor het Rijksmuseum. Te herkennen is foto van Jaap Eden, en een overzichtsfoto van het Museumplein met ijsbaan.¹ De kwaliteit is in 2020 nog zeer matig.

Opschrift: Hier op het Museumplein, waar tot 1936 ’s winters de ijsbaan lag van de Amsterdamsche IJsclub, werd Jaap Eden in 1893 de eerste wereldkampioen schaatsen.

Achtergrond informatie:

'Voor het eerst in de winter van 1886-87 werd op het Museumplein een ijsbaan aangelegd. Het terrein heette toen nog “het terrein achter het Rijksmuseum” omdat de stad hier feitelijk ophield, al werd er al wel flink gebouwd. ... Door de inspanningen van onder meer de Amsterdamsche IJs Club werd de ijsbaan een groot succes. Als de ijsbaan open was, reden de trams rond met vlaggetje die aangaven dat de ijzers ondergebonden konden worden.

Langs de ijsbaan, die in totaal zo’n 750 meter in omtrek was, stond aan de kant waar later het Concertgebouw verrees zelfs een groot en luxueus ijsclubgebouw, met kleedruimtes en natuurlijk koek en zopie.

 

Als de vorst aanhield werden er op de ijsbaan ook wedstrijden georganiseerd. De eerste wedstrijd was altijd voor kinderen van leden van de IJsclub. Daarna was het ijs voor de echte wedstrijdrijders. Vanaf 1889 werd zelfs jaarlijks een officieus wereldkampioenschap verreden. Noren, Finnen, Britten, Duitsers, ja zelfs de Russische kampioen Alexander Von Pansjin en de Amerikaan Joe Donoghue kwamen naar Amsterdam om in driedaagse wedstrijden elkaar het “Meesterschap der Wereld” te betwisten. Ook de destijds uiterst populaire Friese kortebaanrijders kwamen graag naar Amsterdam om er om prijzen tot wel 300 gulden te komen rijden.

Absoluut hoogtepunt ... van de ijsbaan was het eerste officiële wereldkampioenschap dat in 1893 onder leiding van de kort daarvoor door sportpionier Pim Mulier opgerichte Internationale Schaats Unie werd gehouden. Dat uitgerekend Jaap Eden deze titel voor eigen publiek wist te veroveren, legde de basis voor het enthousiasme dat er in Nederland sindsdien altijd is blijven bestaan voor het inmiddels klassieke hardrijden op de schaats.'¹

 Jaap Eden III, de kleinzoon van de grote schaatskampioen, onthult samen met Philip Warners, de huidige voorzitter van de in 1864 opgerichte Amsterdamsche IJsclub, bijna 123 jaar na dato een eenvoudige maar gepaste gedenkplaat in het beton van het kleinste ijsbaantje van Nederland. Achttien jaar nadat Marnix Koolhaas zijn eerste verzoek daartoe tot de gemeente richtte,³

Locatie

Op het Museumplein in Amsterdam, de ijsbaan/vijver met betonnen rand, vlak voor het Rijksmuseum. Op de rand aan de kant van het Concertgebouw is een metalen geëtste foto geplaatst.

Precieze locatie via Google maps: Schaatsbeelden in de openbare ruimte

Jaap Eden is uitgebeeld in:

• Grafmonument Jaap Eden
• Plaquette eerste wereldkampioenschap

Schaatskunst in Amsterdam:

1. Gebouw: Venster in de vorm van een schaats
2. Gebouw in de vorm van een schaats
3. Gevelsteen Winterlandschap met Schaatser
4. Medaillon met 'Kerstman op schaatsen' (glas in lood)
5. Plaquette eerste wereldkampioenschap

GPS: 52.35846, 4.88305

Bron

1. Schaatsen.nl: Marnix Koolhaas: Plaquette op Museumplein voor Jaap Eden.
2. Sportgeschiedenis.nl: Marnix Koolhaas: Jaap Eden en ik