Zuid-Hollands-Friese schaats

Oorsprong

Onder invloed van de Friese schaats worden in Zuid-Holland en Utrecht schaatsen gemaakt die veel weg hebben van de Friese schaats, maar die op een aantal punten ook Zuid-Hollandse kenmerken hebben.

In het laatste kwart van de 19e eeuw maken de grote Friese schaatsenmakers dit type na onder de naam 'Zuid-Hollandse korthals', die daarmee de Zuid-Hollandse markt proberen te veroveren. De schaats wordt voor het eerst aangetroffen in een verkoopcatalogus van de firma A.K.Hoekstra in Warga uit 1895. Later volgden de firma’s Ruiter uit Akkrum en Bolsward.

Na 1910 namen de meeste, grotere Friese schaatsenmakers de schaats in hun assortiment op.

Omschrijving

De schaats heeft meestal een korte schenkel. Schaatsen van na 1880 kunnen ook voorzien zijn van een doorlopende schenkel. De schenkel wordt meestal door een kramschroef met de stapel verbonden. De schenkel eindigt voor vaak in een gesmede punt of een  andere gesmede opbouw of in een koperen knop. De voetstapel bestaat uit twee of drie riemgaten. De hals is vrij kort, in elk geval korter dan die van de Friese schaats. De breedte van de hals varieert. Schaatsen uit het noordelijk deel van Zuid-Holland en Utrecht hebben meestal twee riemgaten en een iets smallere hals, terwijl de schaatsen die in het zuidelijk deel van Zuid-Holland en Utrecht zijn gemaakt vaak drie riemgaten hebben en een bredere hals.

Ook in Friesland komt de schaats zowel met een korte als een doorlopende hak voor. De voetstapel was uitgewerkt naar de vorm van de voet. De hals eindigde in een houten krulletje.

Meestal werd deze schaats gemaakt met twee riemgaten, maar om de Zuid-Hollandse klant tegemoet te komen werd hij soms gemaakt met drie riemgaten. De schaats werd regelmatig aangeprezen als geschikte damesschaats: het was een vrij korte schaats en door het houten krulletje werd voorkomen dat dames er met hun lange rokken in zouden blijven haken.

Bron

Van Glis tot Klapschaats, 2001