Archetype

Oorsprong

Schaatsen van dit model zijn aangetroffen bij opgravingen in Amsterdam en Dordrecht. Ze zijn op grond van nevenvondsten gedateerd in de eerste helft van de 13de eeuw. Dit model representeert waarschijnlijk de vroegst gebruikte schaatsen in Nederland na de glissenperiode. De twee paren zijn in het bezit van de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) in Amersfoort en de Archeologische Dienst van de Gemeente Amsterdam. Aangezien we aannemen dat dit model de eerste houten schaats in Nederland (en waarschijnlijk in de wereld) is noemen het het Archetype.

Omschrijving

Het is een zeer eenvoudig opgebouwd model. Het hout is rechthoekig van vorm. Aan de voorzijde versmalt het hout naar de punt van het ijzer. Het ijzer van de Amsterdamse vondst is van voren circa 10 mm dik en loopt naar achteren langzaam smaller toe naar circa 8 mm. De hoogte van het ijzer is circa 12 mm. Het ijzer is in een gleuf van het hout geplaatst en is aan de voor en achterzijde om het hout gebogen. Aan het Amsterdamse exemplaar zijn aan de bovenzijde van de ijzeren schenkel een of twee pinnetjes bevestigd, die als ze in de gleuf worden gestoken in de stapel worden gedreven, zodat geen verschuiving van het houtje kan optreden. Het houtje is van elzenhout gemaakt. Het Dordtse exemplaar heeft een ijzer van 7 tot 8 mm breedte. Bij dit exemplaar zijn door de ijzeren omgeslagen uiteinden kleine spijkers geslagen in het hout, zodat verschuiven van het ijzer in de voetstapel wordt voorkomen. Beide exemplaren hebben drie riemgaten. Opvallend bij het Dordtse paar is dat de riemgaten ook aan de bovenzijde van het houtje zijn aangebracht. De voetstapels zijn recht.

Bekijk het archetype in de tijdlijn Modelontwikkeling van de schaats

Bron

Van Glis tot Klapschaats, 2001