Kleinere permanente kunstijsbanen in Nederland

Inleiding

Behalve de banen van 333 meter, 400 meter of groter, zijn er een aantal kleinere ijsbanen in Nederland. Deze worden, of werden, onder andere gebruikt voor ijshockey, shorttrack, kunstrijden of gewoon voor recreatief schaatsen. In onderstaand overzicht zijn alle kleinere ijsbanen opgenomen, voor zover ze een permanent karakter hebben, en niet direct gekoppeld zijn aan één van de eerder genoemde banen. Tijdelijke ijsbanen zijn dus niet meegenomen.

Amsterdam – Apollohal

Opening: 15-11-1940
Afmeting: 26 x 60m, indoor
Sluiting: 1950

In 1934 gebouwd als tennishal. In 1940 werd de vriesinstallatie van de (inmiddels gesloten) Linneusstraat gebruikt om in de Apollohal, aan de Stadionweg 1-5, een kunstijsbaan aan te leggen. De opening was op 15 november 1940.  In 1950 sloot de baan wegens gebrek aan belangstelling. Er was een tribunecapaciteit van 3000 mensen (1940).

Amsterdam - Kunstijs-schaatsenbaan

Opening: 24 december 1880

Afmeting: 40 x 10 meter

Sluiting: ?

Over deze allereerste kunstijsbaan in Nederland is bijzonder weinig bekend. De eerste advertentie verscheen in het Algemeen Handelsblad van 9 december 1880. Hierin werd aangekondigd dat een “kunstijs-schaatsenbaan” gaat worden geopend. De baan zou naast het circus van Oscar Carré, aan de Amstel, worden aangelegd. Behalve deze aankondiging was er een artikel  in de Tilburgse Courant, die ons leert dat de baan op vrijdag 24 december werd geopend. Na dit artikel is er, voor zover bekend, niets meer geschreven over deze baan. We weten niet hoe lang de baan heeft bestaan en eigenlijk ook niet of het een overdekte baan was, of niet. De baan moet haast wel overdekt zijn geweest, want op deze locatie waren destijds geen onbebouwde percelen van 400 m². Vermoedelijk is de baan maar heel kort geopend geweest.

Amsterdam: Sportfondsen kunstijsbaan

Opening: 15-11-1934
Afmeting: 30 x 60 m, onoverdekt
Sluiting: 1940

Linnaeusstraat. De eerste kunstijsbaan van Nederland werd op 15 november 1934 geopend. 30 x 60m ’s zomers zwembad, ’s winters ijsbaan. De Koelinstallatie werd in 1940 verhuist naar de Apollohal. Hardrijders reden ronden van 150m.

Den Bosch – De Vliert/ ijsstadion Den Bosch

Namen door de jaren heen:

IJsstadion De Vliert
IJsstadion Den Bosch

Adres:     Sportpark De Vliert, 5213 JD ’s Hertogenbosch
               Victorialaan 10, ’s Hertogenbosch

Opening: 2-2-1966
Afmeting: 1500 m2, indoor
Sluiting:1998

In 1965 werd het plan gelanceerd om in Den Bosch een kunstijsbaan aan te leggen met een afmeting van 1500 m2, en een overkapping van 40 x 75 meter. Het geld werd bijeen gebracht door de gemeente Den Bosch, bouwbedrijf Heijmans, en Grasso als aandeelhouders. De bevolking van Den Bosch droeg f 200.000,- bij en het Bossche bedrijfsleven nog eens f 100.000,-  Vanaf november 1965 kon er worden geschaatst. Opening op 2-2-1966. Er was plaats voor 2500 toeschouwers. In 1998 gesloopt na opening van het nieuwe sportcomplex Sportiom, iets verderop.

Den Bosch – Sportiom

Opening: 1998
Afmeting: 30 x 60 m, indoor

Gelegen op sportpark “de Vliert”. Afmeting 30 x 60 meter en er is een thema ijsbaan, gebaseerd op het poolgebied. Omstreeks 1998 geopend ter vervanging van het verouderde “De Vliert”.

Den Haag – Houtrusthal/ HOKY

namen door de jaren heen:

Houtrusthal
HOKY
Kunstijsbaan Houtrust

Adres: Houtrustweg 102, 2566 GJ ‘s Gravenhage
Opening: 29-10-1937
Afmeting: 30 x 60 m, indoor
Sluiting: 1988, indoor
 

In 1937 werden de houtrusthallen herbouwd, nadat ze door een brand in 1934 verwoest waren. Nu werd hier ook een indoor kunstijsbaan aangelegd. Vooral voor kunstrijden en ijshockey werd de baan veel gebruikt. HOKY staat voor “Haagse Overdekte Kunst IJsbaan”. Het was de eerste overdekte kunstijsbaan in Nederland en de officiële opening werd op 29 oktober 1937 verricht door burgemeester De Monchy. De banen in Amsterdam en Tilburg waren onoverdekt. De baan was de thuisbasis van de ijshockey club HYS-HOKIJ en ook de voor de kunstrijdsters was dit de vaste trainingsaccommodatie. De ijsbaan werd in 1988 gesloten en vervangen door onder meer een indoor atletiekbaan. In 1999 sloot het gehele complex i.v.m. de verouderde staat van het pand en in 2000 werd het complex gesloopt. Er was ruimte voor 3000 toeschouwers.

Dordrecht – Drechtstedenhal

Namen door de jaren heen:

Ton Menkenbaan             vanaf 30-9-1977
IJsbaan Drechtsteden       vanaf 1982/1983
IJssporthal Drechtsteden  vanaf 1984/1985
Drechtstedenhal               vanaf ?

Adres: Karel Lotsyweg 7, 3318 AL Dordrecht
Opening: 30-9-1977
Afmeting: 30 x 60 m, 30 x 30 m, 250m, indoor
Sluiting: 2010 

Betreft een 30 x 60 meterbaan, een 30 x 30 meter fun baan en een 250 m hardrijbaan. Gebouwd volgens het Ton Menken hal principe in 1977. De opening werd door de burgemeester van Dordrecht verricht, gevolgd door een demonstratie kunstrijden door de zusjes Verlaan en een shorttrack race en een ijshockey wedstrijd.

Gesloopt na de bouw van de nieuwe Sportboulevard in 2010.

Dordrecht – Sportboulevard

Opening: 31-10-2010
Afmeting: 30 x 60m, 30 x 20 m en 250m, indoor

Sportboulevard is een multifunctioneel sportcomplex met een ijsbaan, zwembad en een sporthal. Vervangt de verouderde Drechtstedenhal. Geopend op 31-10-2010. Er is een 30 x 60 meterbaan, een funbaan van 30 x 20 meter en een 250m hardrijbaan. De vaste tribune bied plaats aan 800 toeschouwers.

Enschede – Euregiohal/Ton Menkenhal

Namen door de jaren heen:

Ton Menken ijsbaan    vanaf 13-10-1978
Salland IJsbaan            vanaf 1982/1983
IJssporthal Twente       vanaf 1983/1984
Euregiohal                   vanaf 1992/1993 (?)

Adres: Westerval 25, 7545 MZ Enschedé
Opening: 13 oktober 1978
Afmeting: 220m, indoor
Sluiting: 22-3-2008

In 1979 geopend, gebouwd volgens het “Ton Menken” principe, Ijshockey/kunstrijbaan met daaromheen een kleine hardrijbaan van 220meter en 9 meter breed. Na een aantal jaar is de naam gewijzigd in Euregiohal.. Na opening van de 400 meterbaan is de verouderde hal gesloten.
 

Etten Leur- De Banakker

Adres: Frans van Edenstraat 23, Etten Leur

Opening 3-12-1993
Afmeting:  18 x 38m, onoverdekt
Sluiting: november 2013

Zwembad en ijsbaan in één. In 1993 was dit één van de eerste mobiele ijsbanen. Er werd gerekend op een levensduur van 10 jaar. Maar omdat de ijsbaan kon blijven liggen bleek de levensduur echter veel langer. In gebruik voor ijshockey en kunstrijden, noren zijn niet toegestaan. In 2013 werd besloten om de ijsbaan nog één seizoen open te houden, tot 1 maart 2014. De machines waren sterk verouderd en renovatie was te kostbaar. Aan het begin van het seizoen 2013/2014 liep een ijsmachine vast en kon niet meer gerepareerd worden. Dit resulteerde in een voortijdige sluiting in november 2013.

In 2014 werd begonnen met nieuwbouw van het complex. Helaas is daar geen ruimte/geld meer voor een ijsbaan.

Geleen – Kunstijsbaan Geleen

Adres: Kummenaedestraat 45, 6165 BT Geleen

Opening: 11-10-1968
Afmeting: 30 x 60 m
Gesloten: waarschijnlijk in 1987 of 1988

Een overdekte 30 x 60 m kunstijsbaan aan de Kummenaedestraat. Tribunecapaciteit: 3500 toeschouwers. In 1988 vervangen door een nieuwe hal, die gelijktijdig werd gebouwd met de 400 meter baan.

Harderwijk – De Harder

Adres: Flevoweg 2, Harderwijk
Opening: 28 -11-1980
Afmeting: 30 x 60m + 220m baan
Sluiting: omstreeks april 1984

In 1980 in acht maanden tijd gebouwd door een lokale aannemer op particulier initiatief. De baan had zijn ingang aan de Flevoweg.  Het betrof een 30 x 60m ijsbaan met daaromheen een 220m hardrijbaan van 7.5m breed. De totale ijsoppervlakte was 3300 m2 en de baan zou alleen in de maanden mei tm juli gesloten zijn. In Harderwijk was ook de eerste permanente curlingbaan van Nederland gerealiseerd.

Na vier jaar moest de baan al weer sluiten door financiële problemen en werd de Harder omgebouwd tot tennishal.

Leeuwarden – IJshal Friesland

Namen door de jaren heen:

Frieslandhal-IJssporthal        vanaf 29-9-1979
IJshal Friesland                     vanaf ?

Adres: Heliconweg 42, 8914 AT Leeuwarden
Opening: 29 september 1979
Afmeting: 30 x 60 m + 220m, indoor
Sluiting: 22-3-2015.
 

Een baan die werd gebouwd volgens het Ton Menkenhal-principe ( 30 x 60 meter baan met daar omheen een 220 meter hardrijbaan.), maar wel in eigen beheer. Het eigendom komt in handen van een stichting waarin behalve de gemeente Leeuwarden ook de twee ijsverenigingen Tjalling en De Koninklijke zitting hebben. De verenigingen hebben hiertoe hun natuurijsbanen aan de Bleekerstraat en de Huizumerlaan moeten opgeven. Er waren voordien pogingen gedaan om tot realisatie van een 400 meterbaan te komen, maar dat bleek niet haalbaar. Op 26 maart 1979 werd de eerste paal geslagen door Atje Keulen-Deelstra.

Een klein stukje verderop opende in september 2015 de nieuwe Elfstedenhal. In oktober 2015 werd de oude baan gesloopt.

Leiden – IJssporthal leiden/ Ton Menkenhal/ Leidse IJsbaan/ Schaatshal Leiden

Namen door de jaren heen:

Ton Menken IJsbaan                    vanaf 29-10-1976
Leidse ijsbaan/IJsbaan Leiden      vanaf najaar 1983
IJssporthal Leiden                        vanaf 1984/1985
Schaatshal Leiden                        vanaf 1992  (?)

Adres: Vondellaan 41, 2332 AA Leiden
Opening: 29-10-1976
Afmeting: 77 x 40m, indoor
Sluiting: 26-3-2023
 

Op 15 mei 1976 werd de eerste paal geslagen door kersverse Olympisch kampioen Piet Kleine. Vijf maanden later kon de baan aan de Vondellaan in gebruik worden genomen. Deze baan heeft een ijsvloer van 77 x 40 meter. Een 30 x 60 meter ijshockey/kunstrij baan met daar omheen een buitenbaan met een omtrek van ongeveer 220 meter en 8 meter breed. Een rondje op de buitenbaan schaatsen was ongeveer 183 meter. Het was de eerste van vijf ijsbanen die volgens dit Ton Menken-principe gebouwd werden. De andere waren Dordrecht, Rotterdam en Enschede en Leeuwarden. Ton Menken was een Leidse ondernemer. In 1982 dreigde sluiting van de baan door financiële problemen. De bezoekersaantallen vallen tegen en er ontstaan betalingsachterstanden. Eigenaar Ton Menken werd failliet verklaard en de ijsbaan werd in een veiling verkocht. De nieuwe eigenaar, schuldeisen Westland-Utrecht Hypotheekbank kocht de baan voor 2.1 miljoen gulden. De WUH-bank was inmiddels ook al eigenaar van de ijsbaan in Enschedé. Vanaf najaar 1983 werd de naam van de ijsbaan gewijzigd. Menkenhal werd Leidse IJsbaan. In 1992 trekt Ton Menken zich terug als exploitant van de ijshal en wijzigt de naam in Schaatshal Leiden. Na 47 jaar sluit de baan in maart 2023.  vanaf seizoen 23/24 kan van de nieuwe baan in Leiden gebruikt worden gemaakt.

Leiden - IJshal de Vliet

Adres: Marie Diebenplaats 104, 2324 NG Leiden
Opening: najaar 2023
Afmeting: 250m

In 2007 zijn tevergeefs plannen gelanceerd om te komen tot een 333 meterbaan of een 400 meterbaan in Leiden. Deze zou de oude ijshal moeten vervangen. In 2016 wordt er opnieuw geprobeerd om een 400 meterbaan gerealiseerd te krijgen in Leiden. Dit plan vindt echter maar weinig steun. De gemeente wil een 250m baan, en de gezamenlijke sportverenigingen pleiten voor een 333m baan. In april 2016 is er nog niets beslist. In juli 2017 lijkt er beslist te zijn dat er een 250m baan gaat komen in Leiden.

In augustus 2020 is de aanbesteding van de ijshal De Vliet in Leiden is gestart, de eerste paal gaat in november 2021  in de grond. Er wordt gebouwd op een voormalig sportterrein aan kop van de Churchilllaan. Het gebouw wordt gasloos en energieneutraal gebouwd. Behalve een 250 meter hardrijbaan zal er een 30 x 60 meter baan voor shorttrack, ijshockey en kunstrijden komen, een krabbelbaan van 45 x 20 meter en een curlingbaan. Naast het ijscomplex zal er een sportcentrum met fitness ruimte en een binnenzwembad worden gerealiseerd en zal het buitenzwembad worden gerenoveerd. De hardrijbaan zal op de verdieping komen, terwijl de andere banen op de begane grond worden gerealiseerd. Na 1 ½ jaar bouwen is de baan in juli 2023 klaar en eind augustus werd de eerste laag ijs gelegd. De daken liggen vol met zonnepanelen die een energie-neutrale exploitatie moeten garanderen.

Nijmegen – Kunstijsbaan Heyendaal

Namen door de jaren heen:

Kunstijsbaan Nijmegen    vanaf 8-2-1969
Kunstijsbaan Heyendaal    ??

Adres: Bellefroidstraat 1, 6525 AG Nijmegen
           Heijendaalseweg
Opening: 8-2-1969
Afmeting: 30 x 60 m, overdekt
Sluiting: 1996
 

Een overdekte 30 x 60 meterbaan met een tribunecapaciteit van 850 toeschouwers. De opening zou begin januari 1969 plaatsvinden, maar er bleek ammoniak te lekken, waardoor de opening pas een maand later kon plaats vinden. In 1996 is de hal vervangen door het nieuwe Triavium, dat behalve een 30 x 60 meterbaan ook een 333 meter hardrijbaan heeft.

Roosendaal – Leijsdream

Sport- en evenementencentrum Leijsdream

Adres: Commandobaan 10, 4706 DL Roosendaal
Opening: 1978
Afmeting:
Sluiting: midden jaren ‘90
 

De Zuidwesthallen, met daarin onder meer de ijsbaan, werd 1978 gebouwd door zakenman Jan Leijs. Midden jaren negentig verdween de ijsbaan uit het complex. In 2002 stortte een deel van het dak in na een wolkbreuk. In mei 2009 werd het complex door brand verwoest.

Rotterdam – Ahoy'

IJsbaan Ahoy

Adres: Ahoyweg 41, 3084 BA Rotterdam
Opening: 15-1-1971
Afmeting: 30 x 60m
Sluiting:1976(?)
 

In 1950 wordt de havententoonstelling “Rotterdam Ahoy!” geopend. De tentoonstelling duurt maar liefst zes maanden. De expositiehal, de Ahoy hal, bleef na de tentoonstelling staan, maar moest later plaats maken ten behoeve van uitbreiding van het Dijkzicht Ziekenhuis. Er waren toen al plannen om de hal om te bouwen tot een sportpaleis. Kunstrijdster Sjoukje Dijkstra was hiervoor de grote inspirator. Het was dan ook de bedoeling dat er een ijsbaan zou komen, maar ook een wielerbaan en ruimte voor zaalsporten. Voor de accommodatie werd een nieuwe locatie gevonden aan het Zuidplein. De bouw begon in 1968  en in 1970 waren de drie hallen en het sportpaleis klaar. De officiële opening was echter pas op 15 januari 1971. Van het plan om een 400 meterbaan toe te voegen aan het complex, is helaas niets terecht gekomen. Bij de renovatie in 1988 werd het sportpaleis gesloopt.

Begin jaren ’70 is in Ahoy jaarlijks gedurende een aantal weken een 30 x 60 m  ijsbaantje geweest waarop o.a. ijshockey wedstrijden werden gespeeld ( o.a. op 2-12-1972 en op 9-12-1972). Op 25-2-1971 werd in Ahoy een ijshockey wedstrijd  gehouden in het kader van het WK voor C teams. In februari 2017 is Ahoy eenmalig het strijdtoneel voor het WK shorttrack.

Het kommaatje achter Ahoy’ is een overblijfsel van het oorspronkelijke uitroepteken.

Rotterdam – Weena hal

Namen door de jaren heen:

Ton Menken IJsbaan        vanaf 29-9-1978
Weena IJshal                    vanaf 1982/1983
IJssporthal Weena            vanaf 1984/1985

Adres: Weena , 3374 AR Rotterdam
           Schaatsbaan 41-45, 3013 AR Rotterdam
Opening: 29-9-1978
Afmeting: 46 x 92.5m, overdekt
Sluiting: 1996
 

Opening op 29-9-1978, gesloten in 1996, gebouwd volgens het Ton Menken principe. De baan lag in hartje Rotterdam, aan het Weena, naast het Centraal Station. Deze baan is iets groter dan die in Dordrecht, en Leiden. De totale ijsvloer meet 46 x 92.5 m. Om de 30 x 60 meterbaan ligt een 300 meter hardrijbaan van 9 meter breed. Na sluiting werd de ijsbaan omgebouwd tot parkeergarage.

Tilburg - Elzenstraat

Opening: 1938
Afmeting: 52 x 24 m, onoverdekt
Sluiting: 1951

Geopend in 1938 aan de Elzenstraat op het terrein van de Eerste Tilburgse IJsfabriek.

Tilburg – Pelikaanhal

Adres: Le Sage ten Broekstraat 30, 5041 CH Tilburg

Opening: 28-11-1969
Afmeting: 30 x 60 m, overdekt
Sluiting: 1998

Op 28 november 1969 wordt de Pelikaanhal in Tilburg geopend door Prins Claus. Een 30 x 60 meter baan. De naam “Pelikaanhal” is het resultaat van een prijsvraag. Al vanaf midden jaren ’80 wordt gesproken over vervanging of renovatie. Er zijn doorlopend problemen met de ammoniakleidingen, die lekkage vertonen. Uiteindelijk zal de milieuvergunning in 1998 niet meer verlengd worden en zal de baan moeten sluiten. Nieuwe plannen zijn al snel klaar, en ook snel goedgekeurd en gefinancierd. De Pelikaanhal werd in 1998 vervangen door een nieuwe ijshal op Stappengoor ( geopend op 12-09-1998), dat vanaf 2009 deel uitmaakt van de Ireen Wüst ijsbaan. In december 2000 wordt de Pelikaanhal gesloopt.

Tilburg – Kunstijsbaan Theresia

Opening: 9-10-1964
Afmeting:
Sluiting: maart 1969

Vanaf 23 september 1963 kon er voor het eerst worden geschaatst op kunstijs. Op 9 oktober 1964 wordt Kunstijsbaan Theresia in Tilburg officieel geopend door burgemeester Becht. Tot die tijd was hier een natuurijsbaan. De ijsbaan was een initiatief van de Stichting Jeugdbelangen St Theresia. In maart 1969 wordt een begin gemaakt met overkapping van deze baan door bouwbedrijf Pelikaan. Na de opening van de nieuwe baan heet deze voortaan Pelikaanhal.

Valkenburg – Geulhal

Namen door de jaren heen:

IJsbaan de Geulhal                   vanaf 1981
Schaats- en Evenementenhal    vanaf 1984/1985
Geulhal                                    vanaf 1992/1993

Adres: Plenkertstraat 56, 6301 GM Valkenburg
Opening: 1981
Afmeting:
Sluiting: ± 2000
 

In 1961 geopend als evenementenhal, vanaf 1981 ‘s winters als schaatshal. In 2011 is de hal gesloopt. Er werd al vanaf 2000 niet meer geschaatst. Plenkertstraat

Vlissingen – Sportfondsenbad Vlissingen

Adres: Baskenburgplein 2, Vlissingen

Opening: 28 november 1996
Afmeting: 50 x 30m/ 48 x 20m
Sluiting: vermoedelijk maart 2002

In juni 1995 waren de gemeente Vlissingen, de raad van bestuur van het Sportfondsenbad Vlissingen en de Onderneming Hoeks Recreatie BV uit Baarn tot overeenstemming gekomen om een kunstijsbaan aan te leggen op het niet gebruikte 50 meter buitenbad. Dit bad was al sinds 1985 niet meer in gebruik. De totale kosten van ongeveer één miljoen gulden voor de aanleg  komen volledig voor rekening van Hoeks. Hoeks heeft ervaring want in Etten Leur hebben ze ook een ijsbaan aangelegd in een zwembad. Het beheer komt voor rekening van het Zwembad. Uiteindelijk kon er op 13 november 1996 voor het eerst worden geschaatst. De officiële opening, verricht door burgemeester van der Doef, was twee weken later.

Het Sportfondsenbad sloot in juni 2003 definitief omdat het na 35 jaar verouderd was en er inmiddels een nieuw zwembad was gebouwd voor de regio Middelburg-Vlissingen. De ijsbaan sloot vermoedelijk al na de winter van 2002.

Zoetermeer – PWA Silverdome/ Prins Willem Alexander sportcentrum

Namen door de jaren heen:

Kunstijsbaan Zoetermeer                                                                vanaf 1982
Prins Willem Alexander Sport- en evenementenkalender centrum    vanaf 1987/1988
Prins Willem Alexander Centrum                                                     vanaf 1992/1993 of 1991/1992
PWA Silverdome                                                                              vanaf 2002/2003 of 2001/2002

Adres:  Oostwaarts 23, 2711 BA Zoetermeer
            Van der Haagenstraat 20, Zoetermeer (vanaf 2002/2003)
Opening: 1982
Afmeting: 250m, indoor
 

In 1982 werd het PWA sportcentrum ( Prins Willem Alexander) in gebruik genomen. In het sportcentrum was o.a. een 30 x 60 meter ijsbaan. Deze is  in 2002 gesloopt en vervangen door een vernieuwd ijscentrum met een 30 x 60m baan, een curlingbaan ( de enige in Nederland) en een 250m hardrijbaan. Bij de opening op 7 juni 2002 kreeg het complex zijn nieuwe naam PWA Silverdome.  De 250m baan is gelegen op de eerste verdieping van het complex.