De Nieuwe Leeuwarder IJsclub

 

Auteur Ron Couwenhoven, 2025

Een beroemdere ijsbaan dan die achter de Prinsentuin in Leeuwarden in de schaduw van de majestueuze Oldehove bestond er niet in Nederland. Hier werden gedurende de hele negentiende eeuw de belangrijkste hardrijderijen van het seizoen gehouden. Altijd waren er vele duizenden toeschouwers op de been. Vanaf 1850 werden deze luisterrijke ijsfeesten altijd georganiseerd door De IJsclub, maar in 1888 besloot het bestuur dat er een landijsbaan moest komen, omdat het steeds moeilijker werd een goede ijsvloer aan de Prinsentuin te krijgen. Daarom werd land aangekocht aan de Bleekerstraat, maar de actie van De IJsclub viel bij talloze liefhebbers van de hardrijderijen slecht. Men sprak er schande van dat de traditie aan de Prinsentuin ter zijde werd geschoven.

Op 29 januari 1889 deden J. Stoffer en W. Ros, de eigenaar van koffiehuis De Beurs, een oproep tot de oprichting van een tweede ijsclub in Leeuwarden: de Nieuwe Leeuwarder IJsclub. Zij vonden onmiddellijk gehoor. De reden: niet de traditie, maar puur economische belangen speelden de hoofdrol. In de eerste bijeenkomst in De Beurs werden de argumenten op een rij gezet:

- de contributie van De IJsclub was voor velen niet op te brengen.

- de nieuwe ijsbaan lag te ver buiten de stad, waardoor een hardrijderij voor veel neringdoenden weinig of geen voordeel meer had

Wel erkende men dat op de nieuwe ijsbaan veel sneller een hardrijderij georganiseerd kon worden, maar toch wenste men de hardrijderijen op de baan aan de Prinsentuin, 'die altijd een waar volksfeest waren' te handhaven.

Er werd besloten met lijsten onder de bevolking van Leeuwarden rond te gaan. Op 15 februari 1889 werd de oprichtingsvergadering uitgeschreven in de zaal van mejuffrouw de weduwe Van der Wielen, waar altijd de feestelijke frascati's - zoals de prijsuitreikingen na de hardrijderijen altijd werden genoemd - al tientallen jaren werden gehouden. Er kwamen tachtig schaatsliefhebbers op af, waarvan zich onmiddellijk 60 als lid meldden, terwijl er liefst 360 steunbetuigingen waren verkregen. De leden gingen akkoord met een contributie van f. 1,50 per jaar.

 

De enige doelstelling van de ijsclub die De Nieuwe Leeuwarder IJsclub werd gedoopt, was de organisatie van hardrijderijen op de traditionele ijsbaan aan de Prinsentuin. Op 6 maart werd A. Struiksma tot eerste voorzitter gekozen. De club ging van start met ongeveer 200 leden ''van wie velen van buiten komen,'  meldde De Leeuwarder Courant. Dat was geen wonder, want altijd werden de hardrijderijen aan de Prinsentuin door talloze liefhebbers van buiten de stad bezocht. Ze maakten er een dag uit van en dan was het natuurlijk veel handiger als het feest in het centrum van de stad plaats vond dan op een weiland aan de rand van Leeuwarden.

In de buitengewone winter van 1890-1891 konden er gelijk zeven hardrijderijen worden gehouden. Drie jaar later bleek er hevige rivaliteit met de oude IJsclub. Dinsdag 9 januari 1894 schreef De Nieuwe Leeuwarder IJsclub een hardrijderij voor paren uit. Het bestuur van De IJsclub werd enkele dagen eerder op de hoogte gesteld van dit besluit, maar De IJsclub liet koeltjes weten dat er dezelfde dag op de baan aan de Bleekerstraat een hardrijderij voor mannen zou worden gehouden!

 

De Nieuwe Leeuwarder IJsclub organiseert nog steeds wedstrijden op de beroemde ijsbaan, maar de winters waarin dat kan zijn schaars geworden. Tussen 1956 en 1985 kon er geen enkele wedstrijd gehouden worden. In 1997 won Annemarie Thomas als laatste de traditonele Gouden Bal in de kortebaanwedstrijd voor vrouwen.