Artikel KD 53
IJskaart van de Havel van Tegel tot Ketzin
Auteur Matthy van Klaveren
Niet alleen in Nederland zijn er IJskaarten uitgegeven, ook in Duitsland heb ik een paar exemplaren terug gevonden. De oudste kaart is de Eislaufkarte van de Havel en stamt 1905. De kaart is buitengewoon informatief en bovendien fraai uitgevoerd. De rivier Der Havel ontspringt in Mecklenburg-Voor-Pommeren en om precies te zijn in het Natuurpark Muritz. De rivier heeft een lengte van 325 km en mond uiteindelijk uit in de Elbe, maar heeft dan talloze meertjes aangedaan. Zoals de titel van de kaart al aangeeft wordt er slechts een klein gedeelte gepresenteerd, een stuk wat iets boven Berlijn begint en ten Westen langs deze stad loopt en uiteindelijk ten Zuid-Westen van Berljn bij Ketzin eindigt. De rivier de Spree, die dwars door Berlijn loopt, mond uit in Der Havel net onder de top van de kaart. Toch zijn de andere delen van Der Havel waarschijnlijk net zo mooi om op te schaatsen, want regelmatig gaat de rivier door natuurparken. In en om Berlijn worden in de 19e en 20e eeuw vele ijssporten beoefend. Er zijn diverse afbeeldingen bekend van de Muggerler See in het Spreewald waar volop aan ijszeilen wordt gedaan, in de stad vindt vertier plaats op de meertjes en ondergelopen weiden. Ook ijsvissen buiten de stad wordt volop bedreven en natuurlijk ijshockey.
Facsimile
Van de kaart is in 1996 een facsimile uitgegeven door Verlag Braunschweig. Een facsimile is een replica en het is dan de bedoeling dat deze zo goed op het origineel lijkt dat er nauwelijks verschillen zijn, in de oudheid werd dit gezien als een falsificatie om als echt door te gaan. Hoewel deze replica inderdaad ook goed is gelukt zijn er wel een paar verschillen waar de replica van het origineel verschilt. De replica is van dikker papier en het titelblad is aan de buitenkant van de kaart gedrukt. Bij het origineel is de kaart geplakt op een omslag. Bovendien vind ik het origineel scherper en staat op het origineel duidelijk een komma in de prijs DM 0,60, de komma is verdwenen bij de facsimile maar daarvoor heb ik nog geen verklaring kunnen bedenken. Op de achterzijde staat bovendien vermeld dat het een facsimile betreft (fakmile). De opzet bij de deze replica is natuurlijk niet om de koper te misleiden.
Informatief
Bovenaan de kaart staat een grote hoeveelheid tekst. In 7 paragrafen wordt de eigenaar van de kaart voorzien van informatie. Het begint met het doel van de kaart, maar behandeld ook hoe natuurijs ontstaat en weer degenereert. Er wordt uiteengezet hoe ‘veilig’ ijs is te herkennen en hoe onveilig ijs is te herkennen, uiteindelijk worden er nog een aantal praktische tips gegeven. Ook op de kaart zelf staan rood omkaderde waarschuwingsteksten. Omdat de rivier soms door aaneengeschakelde meren en meertjes stroomt is opletten wel geboden, want door stroming van de rivier vriest niet alles gelijkmatig dicht en sommige stukken vriezen vaak helemaal niet dicht. Toch heeft men op de kaart een kleine 100 km schaatsroutes uitgezet. Ook staan er stukjes als stippellijn aangegeven, dat betekent dat men die stukken te voet moet afleggen dus het was raadzaam om schoeisel mee te nemen maar het is goed mogelijk dat er nog maar nauwelijks schaatsen waren met vaste schoen. De delen die niet dichtvriezen worden in donkerblauw op de kaart aangegeven, de overige stukken zijn lichtblauw.
Bollebozen
De samensteller van de kaart, dr. René Reymond du Bois (1863-1938), moet wel een groot liefhebber geweest zijn. Hij doet namelijk met zijn kaart voorkomen dat het op ervaring gebaseerd is. Er worden geen anderen genoemd en ook de naam van een ijsvereniging wordt niet gemeld. Als er geen tweede dr René Reymond du Bois in Berlijn heeft gewoond dan stamt hij wel uit een familie van bollebozen, want zijn vader Emil was net als hij fysioloog, een oom Paul was een vooraanstaand wiskundige en ook zijn dochter Eveline zou later een zeer bekende zoöloog worden. Zij hadden allemaal een universitaire graad en bovendien schrijvers van boeken die vandaag nog steeds als vakliteratuur worden beschouwd.
Geraadpleegde bron
Wikipedia