Categorie | Schaatsenmaker |
Naam | Hamstra, Yde Sije |
Geboren | ∗ Aldtsjerk / 6-10-1847 |
Overleden | † Aldtsjerk / 15-8-1924 |
Yde Hamstra is de vierde generatie Hamstra’s die als smid schaatsen maakt in Aldtsjerk. Na het doorlopen van de lagere school krijgt hij bijlessen van de Oenkerker schoolmeester. Hij ontwikkelt zich tot een veelzijdige figuur op technisch- en cultureel gebied. Hij zet rond 1880 het bedrijf van zijn vader Sije Hamstra voort, evenals het op traditionele wijze maken van schaatsen. Hij geldt als de uitvinder van de zogenaamde klompschaatsen. Daarmee wilde hij de plattelandsbevolking die gewend was op sokken te schaatsen een vertrouwd, warm en betaalbaar schoeisel op de schaats bieden. Aan het einde van de 19de eeuw reed Hamstra zelf op de Aldtsjerkster ijsbaan op klompschaatsen. De klompschaatsen waren evenwel geen succes. Ze waren te stug om de beweging van de schaats te volgen. De schaatsen van Yde Hamstra genoten internationale waardering. Rond 1890 gaat hij op verzoek van de ondernemer A.G. Shiell naar Leeds, die hem vraagt naar Groot-Brittannië te verhuizen en schaatsen te maken voor de Engelse markt. Vader Sije, die nogal conservatief is, raadt de emigratie ten stelligste af en Yde blijft in Aldtsjerk.
Er worden door vader en zoon liever geen bestellingen boven de 100 paar schaatsen uitgevoerd. De kwaliteit van de schaats heeft bij de Hamstra’s prioriteit. Naast het maken van schaatsen heeft Hamstra een tredmolen uitgevonden, waarmee een hond de karn in beweging kon brengen, zodat ook de kleine boer die zich geen paard kon veroorloven zelf boter kon maken. Het vakmanschap van de Hamstra’s wordt ook gezien door de vooraanstaande sociaal- landbouwhervormer en bestuurder Theo van Welderen baron Rengers (1867-1945) uit het naburige Oentsjerk. Hij probeert de vader en zoon er toe te bewegen hun bedrijf om te vormen tot een fabriek van schoppen, landbouwmachines etc. Hamstra is er de man niet naar om in grote zaken te doen en het plan gaat niet door. Misschien ook omdat Yde Hamstra zich rekende tot de ‘rode’ beweging en één van de weinige vrije socialisten in het overwegend liberale en rechtzinnig dorp is en geen verbond met liberale ondernemers wil aangaan. Hij is tevens voorvechter voor het staatspensioen.
Slechts een enkele keer stuurt hij schaatsen in voor een tentoonstelling. In 1905 behaalt hij een tweede prijs met zijn schaatsen op een tentoonstelling in Enkhuizen. Yde Hamstra is een goed schaatsenrijder. Hij rijdt op 21 december 1890 samen met enkele andere Aldtsjerksters de Elfstedentocht, een dag nadat Pim Mulier zijn legendarische Efstedentocht heeft gereden. Yde is evenals zijn vader actief in de IJsclub Oudkerk. Tussen 1889 en 1891 is hij secretaris. Verder is hij baaninspecteur van de Friesche IJsbond, Krite Noord-Tietjerksteradeel. Op verenigingsavonden van de IJsclub leest hij gedichten voor. Hamstra is levens de leidende figuur van de toneelvereniging ‘Ontwikkeling’.
’s Avonds na het werk zit hij veel te studeren, leert zichzelf de Engelse taal en maakt talloze (gelegenheids)gedichten, die hem tekenen als een mild persoon met een warm hart voor wie om en met hem leven. Ook daarin komt het schaatsen regelmatig aan de orde.
Van Glis tot Klapschaats (Wiebe Blauw), 2001
Type schaats | Friese doorloper, Friese schaats, Klompschaats |
Vestigingsplaats | Aldtsjerk |
Periode | 1880 - 1910 |
Heeft u aanvullingen en/of wijzigingen in de op deze pagina geboden informatie? Of heeft u misschien foto’s of ander beeldmateriaal over dit onderwerp? Gebruik dan ons reactieformulier om ons uw informatie toe te sturen. We horen graag van u!
Informatie toesturenDo you have additions and/or changes to the information provided on this page? Or do you perhaps have photos or other images about this subject? Then use our response form to send us your information. We would like to hear from you!
Send information