Sociëteit der IJzersmederij

Beschrijving

De Sociëteit der IJzersmederij werd in 1784 gesticht door acht molenbazen. Dat waren allemaal eigenaren van papiermolens in Zaandijk, Koog aan de Zaan en Wormerveer. Waaronder Jacob Honig & Zoon. In 1832 was er ook een slijpmolen bij de smederij.
De Sociëteit der IJzersmederij stond aan het Hazenpad in Zaandijk op de hoek van Nieuwe Vaart en de Sluissloot.

De smederij was van 1883 tot 1889 in bezit van Jan Honig Csz, de eerste voorzitter van de ijsclub Thialf. In 1889 verkocht hij de smederij aan zijn halfbroer Cornelis. De smederij brandde in 1963 tot de grond toe af.

De familie Honig had een collectie met 22 paar schaatsen die In het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem worden bewaard met als pronkstuk een paar Zaanse schaatsen die Jacob Honig Jansz jr. (1816 – 1870) kreeg toen hij 18 jaar werd. Jacob was de zoon van papierfabrikant Jan Honig. Jacob werd later bekend als burgemeester en voornaamste Zaanse historicus in de negentiende eeuw.
In de voetstapel van de schaatsen van Jacob staat de naam Jacob Honig en het jaartal 1834 gebrand.

De schaatsen hebben een lange hals met een speciaal, klein krulletje, een vioolvormige voetstapel die voorzien is van een karakteristieke lijn die rondom over het palmhout loopt en aan de onderzijde in het midden een fraaie gegolfd is.
De schenkels zijn breed en dat duidt er op dat deze schaatsen vooral gebruikt werden voor zwieren en schoonrijden. Het ijzer is aan de voetstapel bevestigd met een klemschroef. In de hiel zitten twee pennetjes en vooraan in de voetstapel één. Deze dienen om de schoen stevig aan de schaats te bevestigen. In de hals van de schenkel is een gestileerde tak als merk aangebracht. Er zijn slechts twee paar schaatsen met dit merk gevonden, terwijl ook slechts twee paar bekend zijn van schaatsen uit de IJzersmederij zonder dit merk.

Deze schaatsen waren gemaakt door een smid van de Sociëteit der IJzersmederij.
Uit overlevering van de familie Honig is bekend dat de voetstapels van Jacob Honigs schaatsen uit palmhout werden vervaardigd door de timmerman van de molenmakerij van De Vergulde Bijenkorf (eigendom familie Honig) en dat daarvoor afgedankte kammen of dollen en steenstaven werden gebruikt. Die timmerman was Cornelis van de Stadt in Zaandijk.

Bron

Boek Zaanse schaatsen, De schaatsententoonstelling van ijsclub Thialf, Zaandijk in 1879, Ron Couwenhoven 2025

Produktie

Merktekens

(Op Zaanse schaatsen)