Categorie | Schaatsenmaker |
Naam | Kuipers, Hendrik |
Geboren | ∗ Scharnegoutum / 7-11-1887 |
Overleden | † Drachten / 6-2-1973 |
Keimpe en Hendrik Kuipers zijn zonen van een kuiper uit Scharnegoutum. Ze komen zo al vroeg in aanraking met het smids- en timmerwerk. Hendrik wordt wagenmaker en dient bij rijtuigmakers in Akkrum, Wirdum en Wytgaard. In 1912 begint hij een eigen wagenmakerij aan de Grote Buren in Garyp. Keimpe wordt smid van beroep en werkt onder andere in Akkrum (1909) en Oosterwierum (1913). Hij vestigt zich in 1914 als smid in Garyp vlak naast de wagenmakerij van zijn broer Hendrik. De smid en de timmerman Kuipers vormen een ideale combinatie voor de fabricage van schaatsen. Zij werken tot 1947 hecht samen, hoewel Keimpe overtuigd aanhanger is van de Hervormde Kerk (ouderling, jeugdwerk, knapenvereniging, CHU) en Hendrik van de Gereformeerde Kerk (lid kerkeraad, ARP).
Rond 1921 komt Keimpe in contact met J. Noorman uit Den Ham ten noordoosten van Aduard. Noorman, zelf timmerman en houthandelaar, maakt al lange tijd schaatsen, waarvoor hij de ijzers van elders betrekt. Eerst wordt er een overeenkomst met Keimpe gesloten om ijzers te maken. Vanaf 1923 wordt ook Hendrik in de overeenkomst betrokken. Nu worden complete schaatsen met ijzers van Keimpe en houten van Hendrik aan Noorman geleverd. Het staal wordt ingekocht in Duitsland. De naamstempel van Noorman wordt er door de gebroeders ingeslagen. De schaatsen worden per tram via Drachten naar Aduard vervoerd.
Ook maken de gebroeders nu schaatsen onder eigen naam en voor eigen verkoop. Na de Tweede Wereldoorlog verzorgt de bodedienst van Boonstra uit Earnewâld het vervoer naar Den Ham. Noorman maakt zelf nauwelijks schaatsen meer. Omdat Noorman de schaatsen in depot koopt komen de gebroeders Kuipers financieel nogal eens krap te zitten. In de periode 1934 tot 1937 maken de gebroeders ook schaatsen in opdracht van ijzerhandel J. Pranger in Dokkum, voorzien van het naamstempel ‘J. Pranger Dokkum’.
Hendrik Kuipers heeft het maken van schaatshouten waarschijnlijk geleerd van een neef, die schaatshoutmaker was bij Nooitgedagt in IJlst. De houten worden gestoomd in een stoomvertrek van de zuivelfabriek in Garyp. In ruil daarvoor doen de gebroeders Kuipers regelmatig werk voor de fabriek: het maken en herstellen van zuivelwagens. In 1938/30 werkt Ebe van der Molen uit Boornbergum bij hen als schaatshoutmaker. In de Tweede Wereldoorlog, als Van der Molen zelf een houtbedrijf heeft in Boornbergum, maakt hij nog steeds schaatshouten voor de firma Kuipers. In de jaren veertig gebruikt Hendrik een briefhoofd, waarin staat vermeld: ‘Schaatsenfabriek en machinale houtbewerking’. De houten worden in de beginperiode helemaal handmatig gemaakt. Later worden machines gebruikt voor zagen en fresen, zodat de productie kan worden opgevoerd. Het monteren, lakken en inpakken gebeurt bij Hendrik. Zijn dochter Tjitske helpt vaak mee. Na de dood van Keimpe in 1947 blijft Hendrik nog tot circa 1960 schaatsen maken. De ijzers worden dan door de firma K. Meinderts geleverd. Hendrik maakt dan ook nog houten voor de firma K.E. de Vries in IJlst. Er zijn in drukke tijden in de timmerwerkplaats zo’n zes of zeven man in dienst, in de oorlogsjaren een paar minder. Tijdens de oorlog worden er ook spinnenwielen gemaakt. Het leerwerk voor de schaatsen wordt geleverd door de plaatselijke schoenmaker Klaas Atema.
Gedurende de oorlogsjaren neemt het gezin van Hendrik de jonge evacué Paul van Vliet in huis. Hij is negen of tien jaar oud. Later maakt hij in zijn conferences verschillende toespelingen op zijn verblijf in Garyp.
Van Glis tot Klapschaats (Wiebe Blauw), 2001
Type schaats | Friese doorloper, Gangbare Friese modellen, Veiligheidsschaats, Waddinxveense schaats |
Vestigingsplaats |
Grote Buren Garyp |
Periode | 1930 - 1960 |
Reclame | Etiketten |
Heeft u aanvullingen en/of wijzigingen in de op deze pagina geboden informatie? Of heeft u misschien foto’s of ander beeldmateriaal over dit onderwerp? Gebruik dan ons reactieformulier om ons uw informatie toe te sturen. We horen graag van u!
Informatie toesturenDo you have additions and/or changes to the information provided on this page? Or do you perhaps have photos or other images about this subject? Then use our response form to send us your information. We would like to hear from you!
Send information